ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΞΕΡΟΛΙΘΙΑ

Η ξερολιθιά είναι ένα είδος τοιχοποιίας που κατασκευάζεται από ακανόνιστες πέτρες, χωρίς τη χρήση συνδετικού υλικού, δηλαδή χωρίς αρμό.

Αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο του ελληνικού τοπίου και ιδιαίτερα της υπαίθρου, με έμφαση στις Κυκλάδες. Η ξερολιθιά είναι υποψήφια προς ένταξη στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, καθώς αποτελεί σημαντικό κομμάτι της παραδοσιακής μας κληρονομιάς.

Πρόκειται για μια τεχνική που κρατάει από την αρχαιότητα. Από τότε, οι ξερολιθιές χρησιμοποιούνταν για τη στήριξη εδαφών στη γεωργία, ώστε να προστατεύεται το έδαφος από τη διάβρωση, να οριοθετούνται τα αγροτεμάχια και να αυξάνονται οι αποδόσεις των καλλιεργειών σε κεκλιμένα εδάφη.

Η τεχνική της ξερολιθιάς δεν απαιτεί πολλά εργαλεία — ένα σφυρί είναι συνήθως αρκετό. Ένας έμπειρος τεχνίτης μπορεί να κατασκευάσει από 3 έως 5 τετραγωνικά μέτρα την ημέρα, εφόσον υπάρχει επάρκεια σε καλές πέτρες. Οι διαστάσεις των τοίχων εξαρτώνται από τα διαθέσιμα υλικά και τη χρήση για την οποία προορίζονται.

Για την κατασκευή μιας ξερολιθιάς χρειάζονται συνήθως τέσσερα είδη πέτρας:

• Πέτρες θεμελίωσης, μεγάλες και επίπεδες, που στηρίζουν όλο το βάρος του τοίχου.

• Πέτρες δόμησης, μικρότερες και επίπεδες, χωρίς εξογκώματα.

• Πέτρες σύνδεσης, ακόμη μικρότερες, που γεμίζουν τα κενά και ενώνουν τις δύο επιφάνειες.

• Πέτρες επικάλυψης, πιο φαρδιές αλλά λεπτότερες, που σχηματίζουν τη στέψη του τοίχου.

Σήμερα, οι τοίχοι από ξερολιθιά αποτελούν πολύτιμους μάρτυρες μιας παραδοσιακής τεχνικής που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Παράλληλα, είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα ανακύκλωσης φυσικών υλικών, αφού κατασκευάζονται από τις πέτρες που συλλέγονται κατά τον καθαρισμό των χωραφιών.

Τέλος, οι κοιλότητες των ξερολιθιών προσφέρουν καταφύγιο σε πολλά είδη ζώων, όπως ερπετά και πουλιά, διατηρώντας έτσι και μια ισορροπία στο οικοσύστημα της υπαίθρου.