ΕΙΝΑΙ ΦΑΣΜΑ ΤΟ ΦΥΛΟ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ;

Το φύλο αποτελεί εδώ και καιρό θέμα συζήτησης και σύγχυσης στην κοινωνία. Με την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση σχετικά με την ταυτότητα και την έκφραση φύλου, πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται εάν το φύλο είναι πραγματικά δυαδικό ή εάν υπάρχει ένα ευρύτερο φάσμα. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε την έννοια του φύλου ώς μη δυαδικού, σύμφωνα με την επιστήμη

Η Επιστήμη & ο Μύθος του Φύλου

Μια κοινή παρανόηση σχετικά με το φύλο είναι ότι καθορίζεται αποκλειστικά από φυσικά χαρακτηριστικά όπως τα γεννητικά όργανα. Ωστόσο, η επιστήμη έχει δείξει ότι το φύλο είναι μια πολύπλευρη κατασκευή που διαμορφώνεται από πληθώρα παραγόντων.

 Έρευνες στην ψυχολογία, τη βιολογία και τις νευροεπιστήμες έχουν δείξει ότι το φύλο είναι μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση γενετικής, ορμονών, περιβάλλοντος και προσωπικής ταυτότητας. Με βιολογικούς όρους, το φύλο καθορίζεται από μια σειρά παραγόντων στη γέννηση, όπως:[16]

• τον αριθμό και τον τύπο των χρωμοσωμάτων φύλου,

• τον τύπο των γονάδων - ωοθήκες ή όρχεις, ή ωοθηκόρχεις (γονάδες με μικτό ιστό)

• τις ορμόνες του φύλου (την παραγωγή αλλά και την απόκριση του οργανισμού σε αυτές),

• την εσωτερική αναπαραγωγική ανατομία (όπως η μήτρα στα θηλυκά) και

• τα εξωτερικά γεννητικά όργανα. 

Πέρα όμως απο την κλασσική δυϊκή διάκριση αρσενικού - θηλυκού , υπάρχουν άτομα που δεν είναι ολοκληρωτικά αρσενικά ή ολοκληρωτικά θηλυκά στη γέννηση τους. Τα άτομα αυτά αναφέρονται και ώς intersex ή διαφυλικά. Τα άτομα με ίντερσεξ ποικιλομορφίες (διαφυλικά) δεν είναι το ίδιο με τα τρανς άτομα (διεμφυλικά), των οποίων η ταυτότητα φύλου (τρανς) δεν συμβαδίζει με το φύλο που τους αποδόθηκε στη γέννηση. 

    Βάση των παραπάνω, ό Παγκόσμιος οργανισμός υγείας το 2022 αναθεώρησε τα εγχειρίδια του σε συνεργασία με το διεθνές πανεπιστήμιο των Ηνωμένων εθνων. Συγκεκριμένα, η επικαιροποίηση αφορούσε εκτός των άλλων την υπέρβαση των ορίων των δυαδικών προσεγγίσεων για το φύλο και την υγεία, για την αναγνώριση της έμφυλης και σεξουαλικής ποικιλομορφίας, ή των αντιλήψεων ότι η ταυτότητα φύλου υπάρχει σε ένα φάσμα και ότι τα φύλα δεν περιορίζονται σε άνδρες ή γυναίκες. (Πηγή who.int & socialpolicy.gr) Επιπλέον, στην Ελλάδα, στίς 19 Ιουλίου του 2022 απαγορεύτηκαν οι χειρουργικές επεμβάσεις intersex ατόμων όντας η 4η ευρωπαική χώρα και 5η στον κόσμο που απαγόρευση τις επεμβάσεις "κανονικοποίησης φύλου" φυλου στα Intersex βρέφη και παιδιά. Επεμβάσεις που έχουν χαρακτηριστεί ακόμα και απο διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων ώς ανθρώπινα "βασανιστήρια". 

Τι είναι η Κοινωνική Κατασκευή του Φύλου;

   Πέρα απο την σύγχρονη οπτική του βιολογικού καθορισμού του φύλου και της ταυτότητας φύλου, είναι αναμφισβήτητη η η κοινωνική κατασκευή της έννοια και του ρόλου του φύλου σε κάθε κοινωνία, διαχρονικά. Ας δούμε όμως τί ειναι η κοινωνική κατασκευή του φύλου.

  Η κοινωνική κατασκευή του φύλου αναφέρεται στην ιδέα ότι οι ρόλοι, οι συμπεριφορές και οι προσδοκίες των φύλων δεν είναι εγγενείς ή φυσικές, αλλά διαμορφώνονται από κοινωνικούς κανόνες, πεποιθήσεις και αξίες. Με άλλα λόγια, η κοινωνία δημιουργεί και επιβάλλει ορισμένους κανόνες και προσδοκίες σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται τα άτομα με βάση την αντιληπτή ταυτότητα φύλου τους.

 Ένας τρόπος να σκεφτούμε την κοινωνική κατασκευή του φύλου είναι να εξετάσουμε τις διαφορές μεταξύ των φύλων. Ενώ το φύλο καθορίζεται βιολογικά (αρσενικό, θηλυκό, διαφυλικό ), παράλληλα το φύλο είναι μια κοινωνική κατασκευή που περιλαμβάνει τους ρόλους, τις συμπεριφορές και τις ταυτότητες που η κοινωνία αποδίδει στα άτομα με βάση ενα δυϊκό σύστημα φύλου άντρας-γυναίκα. Η επικράτηση του δυϊκού μοντέλου , (που είναι απόρροια πολλών παραγόντων) είναι γεγονός σε πολλές δυτικές κοινωνίες. Η κοινωνία φροντίζει να ενισχύει και να αναπαράγει αυτό το μοντέλο με πολλούς τρόπους. 

  Ειδικότερα, από νεαρή ηλικία, τα άτομα κοινωνικοποιούνται σε συγκεκριμένους ρόλους και προσδοκίες φύλου με διάφορα μέσα, όπως η οικογένεια, τα μέσα ενημέρωσης, η εκπαίδευση και η θρησκεία. Αυτές οι κοινωνικές επιρροές διαμορφώνουν την κατανόησή μας για το τι σημαίνει να είσαι αρσενικό ή θηλυκό και υπαγορεύουν πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε σύμφωνα με αυτά τα αντιληπτά πρότυπα.
  Η κοινωνία επίσης ενισχύει τα στερεότυπα και τις προσδοκίες των φύλων μέσω της χρήσης της γλώσσας, των ρούχων, των παιχνιδιών και άλλων πολιτιστικών συμβόλων. Για παράδειγμα, τα κορίτσια συχνά ενθαρρύνονται να παίζουν με κούκλες και να φορούν ροζ, ενώ τα αγόρια αναμένεται να είναι δραστήρια και δυνατά, παίζοντας με φορτηγά και φορώντας μπλε. Αυτά τα κοινωνικά πρότυπα μπορούν να έχουν βαθύ αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και τους άλλους σε σχέση με το φύλο. Το στερεοτυπικό μοντέλο που επικρατεί δυστυχώς περιορίζει και πολλές στιγματίζει κάθε παρέκκλιση.

  Κατα την γνώμη μας, η ιατρική "υπηρέτησε" στο παρελθόν μια πολιτισμική & ιδεολογικά προκατείλειμμένη αντίληψη περί φύλου βασιζόμενη σε οικονομικές και θρησκευτικές ανάγκες της εκάστωτε κοινωνίας. Στις μέρες μας είναι ανάγκη να κατανοήσουμε τον άνθρωπο & τις κοινωνίες , μακριά απο προκαταλήψεις που εμποδίζουν την ανθρώπινη ανάπτυξη.

Γιατί είναι σημαντική η κατανόηση της κοινωνικής κατασκευής του φύλου;

  Η κατανόηση της κοινωνικής κατασκευής του φύλου είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της ισότητας των φύλων, την αμφισβήτηση των στερεοτύπων και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των ατόμων, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου τους. Αναγνωρίζοντας ότι το φύλο είναι ένα κοινωνικό κατασκεύασμα, μπορούμε να απαλλαγούμε από περιοριστικές πεποιθήσεις και προσδοκίες που μπορεί να εμποδίσουν την προσωπική ανάπτυξη και την αυτοέκφραση

  Αναδεικνύοντας το θέμα, προσδοκούμε τη δημιουργία μιας πιο περιεκτικής και ποικιλόμορφης κοινωνίας που γιορτάζει τη μοναδικότητα κάθε ατόμου δίνοντας τη δυνατότητα στα άτομα να ζούν και εκφράζονται αυθεντικά και χωρίς το φόβο της κακοποίησης, του αποκλεισμού ή των διακρίσεων